Allahu i Madhërishëm thotë: "Disa qytete rreth jush që moti i kemi zhdukur, ndërsa u kishim shpjeguar në mënyra të ndryshme faktet, në mënyrë që të pendohen."[1]
Çdo e keqe dhe çdo sprovë sjell me vete porosi për ata që e përjetojnë ose për ata që dinë diç për të. Nga ana tjetër, jeta na luks mbart në vete shumë mësime dhe porosi. Shikoni vetëm sarajet hije rënda dhe pallatet në të cilat kanë jetuar sundimtarët e mëdhenj. Numri më i madh i tyre janë rrënuar dhe janë mbuluar nga pluhuri i harresës. Njëlloj është edhe me të mirat e kësaj bote, paratë, pasurinë, famën, arin e të tjera.
Lavdiploti është Krijuesi ynë që njerëzve u ofron shumë të mira, por në to ka mësim edhe për gjeneratat e ardhshme.
Nuk ka shembull më tragjik se sa i familjes Beramika, një familje që ka jetuar një jetë në pasuri, rehati dhe shpenzime të tepruara. Fundi i tyre, megjithatë, ka shërbyer si një mësim dhe shembull për të gjithë arabët të cilët erdhën pas tyre. Harun er-Rashidi sundimtari gjatë periudhës së tyre, urdhëroi një sulm të papritur mbi familjen Beramika dhe mbi pronat e tyre. Dënimi i Allahut ndodhi mbi ta në një mëngjes nga duart e personit të afërt të tyre, ai shkatërroi shtëpitë e tyre, mori në zotërim robërit të tyre dhe u derdh gjaku i tyre. Të dashurit dhe fëmijët e tyre qanë për turpin e tyre. Askush nuk meriton të adhurohet përveç Allahut, ata që e njohin historinë duhet veçanërisht të vlerësojmë natyrën kalimtare të pushtetit dhe të pasurisë në këtë botë.
"Është Ai, që i nxori nga shtëpitë e tyre ata që nuk besuan midis ithtarëve të Librit në kohën e dëbimit të parë. Ju nuk mendonit se ata do të iknin, kurse ata mendonin se fortesat e tyre do t’i mbronin prej Allahut. Por dënimi i Allahut u erdhi andej nga nuk e pritnin, duke mbjellë në zemrat e tyre frikën, e cila bëri që ata t’i shkatërronin shtëpitë e veta me duart e tyre, si dhe me duart e besimtarëve. Prandaj, mësoni nga kjo, o ju largpamës! "[2]
Vetëm një orë para rënies së tyre, ata ecnin nëpër mëndafsh, plot gëzim dhe vetëkënaqje, të ndjerë të sigurt nga dëmi, në dijeni të peripecive të jetës.
Mendonin se janë të sigurt përkundër moshës, e përkundër ngjarjeve dhe përkundër ditëve që kalonin.
"Dhe ishit të vendosur nëpër shtëpitë e atyre që kishin bërë mëkat ndaj vetvetes, kurse kishit dijeni se si kemi vepruar me ta, edhe shembuj ju kemi ofruar."[3]
Allahu na këshillon të mendojmë për gjeneratat para nesh dhe gabimet e tyre në mënyrë që të përfitojmë dhe të shpëtojmë nga shkatërrimi.
Sot numri më i madh i njerëzve kënaqen me shpërfillje në mirëqenie dhe në begati. Ata pandehin se ky është kulmi i lumturisë dhe se duhet shfrytëzuar maksimalisht. Gjithsesi, ata konsiderojnë se dynjaja është e përjetshme dhe se nuk ka botë tjetër e as dhënie të llogarisë.
Për ta Allahu thotë:
"Dhe mendonin se nuk do të kthehen te Ne."[4]
Koha ka ngjyra të ndryshme,
herë sjell lumturi, herë pikëllim e herë dhembje.
Në këtë botë askush s’do mbetet përgjithnjë,
siç nuk do të zgjatë shumë as një gjendje tjetër.
Njerëzit e tillë zgjohen të lumtur, kurse ngrysen në errësirën e varrit. Kështu kalifi i shquar Harun er-Rashidi befas e kishte ekzekutuar në mënyrë të turpshme, ministrin e tij gjithashtu të njohur Xhafer ibën Jahja el-Bermekin. E kishte burgosur vëllain - Fadlin dhe babanë e tij - Jahjan, kurse pasurinë e tyre e kishte aneksuar. Ndonëse kjo familje ishte e famshme dhe me ndikim të madh, fundi u erdhi për vetëm disa momente. Shumë poetë i këndojnë kësaj ngjarje dhe prej saj nxjerrin shumë mësime.
Njëri prej tyre tha: “Kur e pashë shpatën e gjakosur të përzier në trupin e Xhaferit dhe një thirrës njoftoi lajmin e ngjarjes së Jahjas me kalifin. I pikëlluar mbi këtë botë kam qëndruar dhe kam ardhur në horizontin më të afërt me besimin e vërtetë se është një ditë kur çdo djalë do të largohet nga kjo botë.”
Ebu Xhafer el-Mensur kur e vrau Muhamed ibën Abdullah ibën Hasanin, përmes rojtarit të tij Rebia, ai e dërgoi kokën e tij tek i ati i tij Abdullah ibën Hasani që gjendej në burg, kur e pa kokën e të birit, ai e vuri kokën në mes të duarve të tij, e tha: “Zoti të bekoftë, o Ebu Kasim, unë kam qenë prej atyre që e përmbushën marrëveshjen e Allahut, që nuk e kanë thyer marrëveshjen, që i përmbahen asaj që Allahu ka urdhëruar për t'u përmbushur, që i frikësohen Zotit të tyre dhe që tmerrohen nga Dita e Llogarisë.”
Pastaj u drejtua drejt Rebias, rojtarit të Mensurit dhe i tha atij: “Thuaj mikut tënd: Ka qenë një periudhë e mjerimit, si dhe një periudhë e mirësisë si ajo dhe tani do të vie koha e takimit me Allahun!”
Por sa për të tashmen, ku është e Harun er-Rashidi dhe ku është familja Beramika?
Ku është vrasësi dhe ku është i vrari?
Ku është urdhëruesi dhe kë është i urdhëruari?
Ku është ai që urdhëroi vrasjen, ndërsa ai ishte i shtrirë mbi një krevat në kështjellën e tij e ku është ai që u kryqëzua dhe u vra?
Asgjë, janë bërë dikur e djeshmja, të dyja janë të zhdukura. Por, një gjykim i drejtë do të gjykojë në mes tyre në një Ditë, për të cilën nuk ka asnjë dyshim. Një Ditë, ku në të nuk do të ketë as gabime e as padrejtësi.
"Dijenia lidhur me ta gjendet te Zoti im, në Libër. Zoti im nuk gabon dhe nuk harron!"[5]
"Ditën, kur të gjithë njerëzit do të dalin para Zotit të botëve?!"[6]
"Atë Ditë do të mbeteni të zbuluar dhe asnjë fshehtësi e juaja nuk do të mbetet pa u shfaqur."[7]
Kur Jahja ibën Halid el-Bermeki u pyet në lidhje me këtë fatkeqësi, se a e di shkakun e saj?
Ai tha: “Ndoshta shkak i tërë kësaj ishte lutja e dikujt që ne i bëmë të padrejtë, një lutje që udhëtoi shpejt nëpër natë, ndërsa ne ishim në dijeni të saj por e injoruam atë.”
Abdullah ibën Muavije kur ishte në burg për burgimin e tij recitoi:
Ne jemi larguar nga bota e jemi ende banorë të saj,
nuk jemi as nga të vdekurit e as nga të gjallët.
Nëse roja i burgut vjen për një arsye ose për një tjetër,
ne jemi të habitur dhe themi: A ka ardhur ky nga bota.
Gëzohemi kur kemi parë një ëndërr, sepse shumica e bisedës
sonë kur ne zgjoheni është në lidhje me ëndrrat e pame.
Nëse kjo ishte një e mirë, kështu ngadalë vjen për të kaluar,
dhe kur ajo është e keqe, ajo nuk pret, por vjen me shpejtësi.
Kur një mbret persian e hodhi në burg një të urtë, ai i kishte shkruar: "Me çdo moment në burg unë jam më afër shpëtimit dhe lirisë, kurse ti në çdo moment je më afër vdekjes, dënimit dhe vuajtjes."
Një prej sundimtarëve të Spanjës, Endelusit, Ibën Ubadi jetonte në kulm të luksit dhe të pasurisë. Kishte pallate të mëdha dhe të pasura të mbushura përplot të mira, ari, mëndafsh, kadife dhe shumë shërbëtore. Dëgjonte vazhdimisht muzikë, ngopej e stërngopej dhe shikonte vallet magjepsëse të shërbëtoreve. Megjithatë, kur e rrezikuan luftëtarët e kryqëzatave, nën pafuqinë e vet e ftoi Ibën Tashfinin, sundimtarin e Marokut. Ibën Tashfini e kaloi detin dhe shpejt i mposhti armiqtë e tij. I lumtur pa masë Ibën Ubadi e solli në sarajet luksoze dhe në kopshtet e mrekullueshme dhe e shpërbleu shumë.
Mirëpo, Ibën Tashfini ishte si luan, e vështroi situatën dhe pas tri ditësh, me ushtrinë e vet, e pushtoi krahinën e Ibën Ubadit, kurse atë e hodhi në burg në një qytet tjetër. Në fund Ibën Tashfini shpalli fjalën që sundimtari i mëparshëm vetë kishte kërkuar të mposhtet dhe të largohet nga pushteti ngase do t’i përkushtohej familjes dhe kënaqësive të jetës.
"Nëse ju merrni plagë, edhe të tjerët marrin plagë. Kurse këto ditë ne i japim fitore herë njërit, herë tjetrit, në mënyrë që Allahu të dallojë ata të cilët besojnë dhe të përzgjedhë disa prej jush si shehidë – ndërsa Allahu nuk i do jobesimtarët."[8]
Sundimi i Endelusit ra në duart e Ibën Tashfinit, ai pretendoi se sundimi i tij ishte i drejtë, pasi ai ishte thirrur nga njerëzit e Endelusit prej Maroku.
Shumë kohë kaloi dhe një ditë vajzat e Ibën Ubadit arritën për vizitë në burg. Ato erdhën të zbathura, të uritura, të ftohura dhe në lot. Kur Ibën Ubadi e pa situatën e tyre patetike, ai bërtiti:
Në ditët e fundit unë do të gëzohesha në raste të veçanta,
por çfarë është një rast i veçantë në tmerrin e një të burgosuri.
I shoh dy vajzat e mia të dobëta dhe të uritura,
ata syth për njerëzit dhe ato për vete asgjë.
Ata vijnë për t`ju parë të frikësuara dhe të dobëta,
me sytë e trishtuar dhe zemrat e thyera.
Udhëtojnë në baltë të zbathura, sikur ato këmbë,
kurrë nuk shkelen mbi parfum të çmuar dhe trëndafila.
Tirmidhiu shënon se në Mekë ka jetuar poeti i njohur Mutimi që shkruante elegji të bukura për njerëzit e vdekur. Vargjet e tij i këndonte Aisha (Allahu qoftë i kënaqur me të), kur kalonte pranë varrit të vëllait të saj, Abdullahut që ishte i varrosur në Meke.
Omeri (Allahu qoftë i kënaqur me të), ka deklaruar: "O Mutim, pasha Atë në dorën e të Cilit është shpirti im, do të doja të isha poet e të mund ta këndoj vëllain tim Zejdin. Pasha Allahun, sa herë që fryn era nga Nexhdi, e ndjej aromën e vëllait tim. O Mutim, Zejdi e ka pranuar Islamin para meje, ka bërë hixhretin dhe është vrarë."
Pastaj Omeri (Allahu qoftë i kënaqur me të), qajti me ngashërim.
"Dhe kur erdhi urdhri Ynë, Ne përmbysëm gjithçka, ajo që ishte lart – ra poshtë dhe mbi ta lëshuam si shi copa balte të pjekur, që u binin pandërprerë."[9]
"Jeta në këtë botë është e ngjashme me bimësinë e tokës, mbi të cilën Ne lëshojmë nga qielli shiun me të cilën ai përzihet, me të cilën pastaj ushqehen njerëzit dhe bagëtia. E kur Toka të zbukurohet me mbulesën e vet dhe të stoliset dhe kur banorët e saj mendojnë se ata janë zot të kësaj, vjen urdhri Ynë, natën e ditën dhe Ne këtë e kositim, si të mos kishte pasur asgjë më parë. Ja, kështu Ne ia paraqesim faktet popullit që do të mendojë."[10]